Cahiliyye dönemi Araplarının inanç ve dini telakkileri hakkında
Kur'an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerden sonra en önemli bilgi kaynaklarından
birisi de eski Arap şiiridir. Çünkü Cahiliyye şiirlerinde Arapların
nesepleri, savaşları gibi temel konular yanında kısıtlı da olsa Cahiliyye
dönemi tanrıları, putları, inanç ve telakkileri hakkında bilgilere rastlanır.
22
Cahiliye şairleri şiirlerinde en fazla Allah, rabb, ilah; nadiren de
ahiret, hesap, ceza ve mükafat kelimelerini kullanmışlardır. Bunlar da
cahiliye Araplarında Allah inancı olduğunu göstermektedir. ZatenKur'an'da da müşrik Arapların sıkıntılı anlarında Allah'a yalvardıkları, 23 en büyük yeminlerini Allah adına yaptıkları24 ; bununla birlikte cinleri
Allah'a ortak koştukları25,Allah'a oğul ve kızlar isnat ettikleri,26
melekleri Allah'ın kızları olarak gördükleri27 ifade edilir. Zaten bunların
bir kısmını aşağıda sunacağımız şiirlerde de göreceğiz. Bu ifadelerde ve
daha başka ayetlerde de işaret edildiği gibi bu, çok tanrılı bir Allah inancıydı.
Örneğin şiirlerinde Allah ve ahiret inancım işleyen hatta bir
peygamber gelmesini temenni eden Umeyye b. Ebi's-Salt, Hz. Peygamber,
peygamber olarak gönderildiğinde ona iman etmemiş, okuduğu
şiirleriyle müşrikleri desteklemiştir.28
İslam öncesi Arapları şiirlerinin yanında bazı dualarında, deyim ve
atasözlerinde de Allah kelimesini oldukça fazla kullanmışlardır. 29
Fakat bir şairin mısralarında sevap ve cezadan, ahiret inancından
bahsedilmesi onun putperest olmadığı anlamına gelmez. Söz gelişi mısralarında
Allah, .Ahiret, hesap, ceza ve sevaptan bahseden şair Zuheyr b.
Ebi Sulma hakkında Şevki Dayf şöyle bir yorum getirir: "Eğer bu beyitler
gerçekten ona aitse onun için hanif inancına mensup olduğu hükmüne
varmak mümkün. Ancak bana göre Zuheyr atalarının dinini bırakmamıştır.
Bunlar sadece mısralarına serpiştirilmiş bazı kelimelerdir,,30
Fakat buna rağmen bazı kaynaklarda Zuheyr b. Ebi Sulma hanifler arasında
sayıılır. 31 Yine bu şairlerden Kus b. Saide el-İyadi, Zeyd b. Amr b.
Nüfeyl, Umeyye b. Ebi's-Salt, Adi b. Zeyd el-İbMi, Varaka b. Nevfel
el-Kureşi, Abid b. el-Abras'ın da hanifler arasında adları geçer.32
Dr. Ali BULUT
22 çağncı, Mustafa, "Arap" mad., -İslamdan önce Araplarda Din- DİA, İSİ.-1991, III,
316.
23 Yunus (lO): 22; Ankebut (29): 65.
24 En'am (6): 109; Nahl (16): 38.
25 En'am (6): 100.
26 En'am (6): 100.
27 Necm (53): 21.
28 Ünal, Ömer, "İslam Öncesi Arap Şiirinde Bazı Dini' Motifler", Nüsha Şarkiyat
Araştırmaları Dergisi, Yıl: III, Sayı: 9, Bahar 2003, s. 186.
29 Topaloğlu, Bekir, "Allah" mad. DİA, İSİ.-1989, Il, 473.
30 Şevki' Dayf, a.g.e., s. 303.
31Kuzgun, Şaban, "Hanif' mad. DİA, İst.-1997, XVI, XVI, 38.
32 Kuzgun, a.g.e., XVI, 38.
Cahiliye Kültüründe Allah İnancı-1
By tariharşivi | Pazartesi, Aralık 12, 2016
Yorum Gönder
0 yorum:
Yorum Gönder