Osmanlı Devleti İle Amerika Arasında Yapılan Anlaşmanın Gizli Maddesi

(1830) Navarin’de üç devletin saldırısıyla donanmasını kaybeden Osmanlı, denizcilik alanında yeni atılımlar için Amerika ile ilişkilerini geliştirme kararı aldı. Aslında iki ülke arasındaki ilişkiler Amerikan Bağımsızlık Savaşı günlerine kadar dayanmaktaydı. 1783’te İngiltere’den bağımsız olan Amerika, ticari maksatlı olarak Osmanlı sularında faaliyette bulunmaya başlamıştı.

İngiltere’nin baskıları nedeniyle Amerika önceleri Osmanlıya bağlı Fas (1786), Cezayir (1795), Trablusgarp (1796) ve Tunus (1796) ile ticari antlaşmalar yapmıştı. İngiltere’nin engellemelerine rağmen Osmanlı-Amerikan ticari ilişkileri zamanla gelişmiş ve bir antlaşma yapma gerekliliği doğmuştu. Nihayet Sultan Mahmut’un da desteği ile 7 Mayıs 1830 tarihli bir ticaret antlaşması imzalandı. Bu antlaşmanın 9 açık bir de gizli maddesi bulunuyordu. Gizli maddeye göre Amerika Osmanlı için savaş gemisi yapımında yardım edecekti. Fakat antlaşmanın gizli maddesi Amerikan senatosunda onaylanmadı. Buna rağmen Osmanlı tezgâhlarında Amerikan teknolojisiyle savaş gemileri inşa edildi.

PROF. DR. Ali FUAT ÖRENÇ